Regen Oogsten - Klimplant
Hoe Antwerpen regenwater laat landen in de tuin
Klimplant helpt Antwerpenaars om regenwater lokaal te houden in hun tuin in plaats van het naar de riool te sturen, en maakt zo van private tuinen een stille kracht in de klimaatweerbaarheid van de stad. Met heldere info en praktische begeleiding zet het project bewoners aan tot concrete actie op eigen terrein, precies waar de grootste impact mogelijk is.
Welke slimme actie nam je om klimaatactie te stimuleren?
Klimplant helpt Antwerpenaars om hun regenwater niet meer richting de riool te sturen, maar naar hun tuin. Door regenwater af te koppelen en het lokaal te laten infiltreren, beschermen stadsbewoners hun eigen perceel tegen droogte én versterken ze de klimaatweerbaarheid van hun wijk en stad.
De stad Antwerpen beschikt over sterke beleidsplannen – een Groenplan, een Waterplan en een Strategisch Ruimteplan – maar slechts 30% van het grondgebied is publiek domein. De overige 70% is privaat terrein. Precies daar ligt de grote hefboom én uitdaging. Klimplant activeert burgers en neemt hen mee in het grotere waterverhaal: van visie en plan naar concrete actie. Met een heel praktische benadering werkt Klimplant drempels weg die burgers ervan kunnen weerhouden om tot actie over te gaan.
Door mensen te informeren, te inspireren én praktisch te begeleiden bij het afkoppelen van regenpijpen en het hergebruiken of infiltreren van regenwater, stimuleert Klimplant een stil, maar zichtbaar netwerk van klimaatadaptieve tuinen in de stad.
Hoe deed je dat?
Klimplant daalt neer in een wijk, en bouwt elk traject op volgens drie stappen:
1. Informeren: In een eerste fase informeren we bewoners breed over het waarom van afkoppelen, en vooral: over wat zij zelf kunnen doen. Dit gebeurt via infoavonden, folders en de website met heldere uitleg over zes laagdrempelige maatregelen zoals een regenwaterton, wadi, keienput of infiltratiekrat.
2. Inspireren met buren als rolmodel: Via een inspiratiewandeling stellen enkele buurtambassadeurs hun tuin open. Zij hebben zelf al ervaring met regenwatermaatregelen en vertellen er laagdrempelig en persoonlijk over. Door deze ingroup-boodschappers ontstaat herkenning en vertrouwen: “Als zij het kunnen, kan ik het ook.”
3. Activeren met praktische hulp: Ten slotte organiseren we een ‘Ontwerp-op-Maat’-workshop. Deelnemers krijgen hulp bij het kiezen van een maatregel die bij hun tuin past, kunnen deelnemen aan groepsaankopen, en krijgen ondersteuning bij subsidieaanvragen of installatie.
Deze gefaseerde aanpak maakt slim gebruik van gedragstechnieken zoals sociale bewijskracht, keuzearchitectuur (we beperken de keuzemogelijkheden tot zes duidelijke opties) en actieverankering (door laagdrempelig te starten, groeit de motivatie).
Welke drempels moest je overwinnen bij je doelpubliek?
Veel bewoners staan wel open voor vergroening, maar botsen op concrete drempels:
- Onzekerheid over hoe en waar te beginnen
- Onwetendheid over de mogelijkheden of steunmaatregelen
- Angst voor technische complexiteit of impact op de tuin
- En vooral: het gevoel dat ze er alleen voor staan
Klimplant neemt die drempels stap voor stap weg. Door de focus te leggen op doenbare, betaalbare maatregelen, door samen te werken met buren, en door mensen niet te overspoelen maar net gericht te begeleiden. Het collectieve karakter van een buurtactie of samenaankoop maakt het geheel bovendien verbindend, haalbaar en motiverend.
Wat is het resultaat?
In 2023 liep in district Deurne het pilootproject Waterwijken:
- 60 bewoners op de infoavond
- 30 deelnemers aan de inspiratiewandeling
- 10 deelnemers aan de ontwerpworkshop
- 8 percelen effectief afgekoppeld, met persoonlijke begeleiding
In 2024 ging Klimplant van start met het project Regen oogsten in Berchem, Wilrijk en Hoboken, met als ambitie om in elk district minstens 15 percelen tot een afkoppelactie te begeleiden tegen oktober 2025.
Hoewel de aantallen nog bescheiden zijn, bouwt Klimplant aan iets groters: zichtbare voorbeelden, gemotiveerde ambassadeurs en lokale good practices die op termijn ook anderen over de streep trekken. Door eerst te focussen op de ‘makkelijk mee te krijgen groep’, groeit de basis voor een bredere cultuurverandering rond regenwater in de stad.
Lees Onder de Video wat de Jury vond van de genomineerde!
Meer weten over dit project? Check deze video.
Wat vond de jury?
- Sterk maatschappelijk doel: regenwater lokaal laten infiltreren is een cruciale klimaatactie
- Slimme focus op inspiratie én praktische ondersteuning: verhoogt de “ability” van deelnemers om in actie te komen
- De case toont bewustzijn van gedragsverandering en structurele aanpak
- De inspiratiewandeling is een sterk format: het benut sociale bewijskracht en maakt handelingsperspectief zichtbaar in de eigen buurt
- De resultaten zijn voorlopig nog bescheiden: 8 effectieve afkoppelingen bij een publiek van 60 geïnteresseerden
- Buiten de inspiratiewandeling missen we nog andere gedragsprincipes of slimme overtuigingstechnieken die het project echt schaalbaar en systemisch kunnen maken
Drie jurytips om KLIMPLANT nog sterker te maken
1. Zet sterker in op het vergroten én zichtbaar maken van resultaat
De huidige aanpak is diepgaand, maar de output blijft voorlopig beperkt. Om het draagvlak en de impact te vergroten, is het belangrijk om ook de collectieve winst zichtbaar te maken – voor bewoners, beleidsmakers en mogelijke partners.
Denk aan:
- een eenvoudige digitale of fysieke teller: “X liters regenwater per jaar lokaal gehouden in deze wijk”
- kaartvisualisaties van percelen die meedoen (“hier werd al afgekoppeld!”)
- publieke terugkoppeling via wijkborden, nieuwsbrieven of infographics
Voorbeeld: Het Duitse project KRAKE – Klimaanpassung in kleinen Kommunen koppelt elke regenwatermaatregel aan meetbare impact en toont dit in een wijkdashboard. Hierdoor worden kleine stappen zichtbaar als deel van een groter geheel.
2. Versterk het gedragsontwerp met aanvullende overtuigingstechnieken
De inspiratiewandeling is een sterk sociaal instrument, maar het project kan nog krachtiger worden door ook op andere momenten subtiele gedragsstrategieën in te zetten.
Denk aan:
– standaardkeuzes voorstellen tijdens workshops (“Dit is de populairste én makkelijkste maatregel”)
– lichte beloningsmechanismen: bijv. een tuinbordje of kortingsbon bij effectieve afkoppeling
– directe feedback op keuzes: laat mensen meteen zien hoeveel regenwater ze mogelijk bufferen
Voorbeeld: Het Franse programma Ma Rue Respire stimuleert bewoners om geveltuinen aan te leggen met standaardformules, gratis starterskits en visuele feedback via gevelstickers. Zo ontstaat gedragsverandering op straatniveau, zonder zware campagnes.
3. Maak deelname structureel aantrekkelijker via sociale netwerken
Deelnemen gebeurt nu op vrijwillige basis, maar het activeren van bredere wijken vraagt om meer onderlinge dynamiek en gedeeld eigenaarschap.
Denk aan:
– het aanstellen van ‘regenambassadeurs’ per straat
– een eenvoudige WhatsAppgroep of buurtplatform waar tips gedeeld worden
– kleine challenges tussen buren of straten: “Wie koppelt het eerst af?”
Voorbeeld: Groene Voetstappen (Zwitserland) mobiliseert hele schoolstraten met kleinschalige, competitieve uitdagingen en badges. Resultaat: verhoogde motivatie, peer support én herhaalgedrag.